मी माझ्या कारकिर्दीची सुरूवात प्रथम मीडिया विपणन आणि संशोधनात केली, त्यानंतर पत्रकारितेत गेलो आणि आता
मानव संसाधन विभागात
काम करत आहे. पहिल्या दोन कारकिर्दी त्यामानाने छोट्या होत्या, पण ते अनुभव मात्र आयुष्यभराची
कमाई होती. माझा वेगवेगळ्या प्रकारच्या लोकांशी संबंध
आला. माझ्या पहिल्या नोकरीत मी एका वर्तमानपत्रात
काम करत होतो. वृत्तपत्र वाचनाबद्दलची लोकांची सवय, बातम्यांच्या आवडीनिवडी, वृत्तपत्र वाचताना त्यांची वागणूक, त्यांची खरेदीची सवय इ. समजून घेण्यासाठी मी माझ्या सहकाऱ्यांसोबत घरोघरी भेट द्यायचो.
गोळा केलेल्या माहितीचे विश्लेषण संपादकीय
विभागाला देऊन योग्य तो अभिप्राय देऊन सुधारणा सुचवणे, त्यांची विक्री मोहिमेची जाहिरात आणि मागणी कुठे आहे यावर लक्ष केंद्रित करण्यासाठी प्रसार
करणे ह्यासारखी कामे आम्ही करत असू. वेगवेगळ्या लोकांना प्रश्न विचारणे, फॉर्म भरणे आणि संशोधन एकत्रित करणे हे एक विस्तृत काम होते. व्यवसायवृद्धी साठी ही एक अंतर्गत प्रणाली होती. या प्रक्रियेत आम्ही वर्तमानपत्र आणि जाहिराती प्रसारित करण्यासाठी बर्‍याच लीड्स देखील निर्माण करत होतो.
माहिती गोळा करत असताना काहीजण अगदी मनापासून
आपला अभिप्राय देत असत तर काहीजण अगदी तुसडेपणाने वागत असत. येथे काम करत असताना मी
माणसांचे वेगवेगळे नमुने बघीतले, अनुभवले. लोकांच्या तऱ्हा बरेच काही शिकवून गेल्या.
मीडिया कॉमर्स आणि व्यवसायाबद्दल बर्‍याच गोष्टी येथे शिकलो. या काळात, मी मनुष्याच्या दोन छटा देखील पाहिल्या, छान आणि वाईट. खूप लोक चांगली वागायची तर काही वाईट.
येथे एक वर्ष काम केल्यावर, मी महाराष्ट्रातील एका वर्तमानपत्राच्या इंग्रजी आवृत्तीचा
उपसंपादक म्हणून रुजू झालो. ही स्थानिक आवृत्ती होती. माझ्या कॉलेजच्या दिवसात मी वेगवेगळ्या वर्तमानपत्रात लिहित होतो. त्यावेळी मी वेगवेगळ्या सामाजिक, शैक्षणिक आणि राजकीय विषयावर लिहीत असे. ललित लेखनही सुरु होते.
सोबत रोजगार आणि तरुणांसाठी स्तंभ लेखनही करत असे. मी सामाजिक समस्या, रोजगार आणि त्या परिसरातील काही राजकीय विषयांवर स्तंभ लिहित होतो. माझ्या वरिष्ठासोबत मी राजकीय नेत्यांच्या
सभा कव्हर करत असे.
उप-संपादक म्हणून काम सुरू करणे हा माझ्यासाठी पुरेसा अनुभव होता. येथे काम करत असताना मला सामाजिक-राजकीय विषय, लेखन कौशल्ये, बोलण्याची कौशल्ये, मथळे कसे द्यायचे, कॉपी कशी संपादित करावीत आणि अर्थातच वेगवेगळ्या स्त्रोतांकडून माहिती कशी मिळवायची हे मला समजले. माझा तसा डेस्क जॉब होता. वेगवेगळे पत्रकार, वार्ताहर आणि स्ट्रींजर्स यांच्याशी समन्वय साधणे, नवीन स्ट्रींजर्सना प्रशिक्षण देणे आणि काही चांगली बातमी मिळवणे आणि नंतर अंतिम छापण्यासाठी त्यांची कॉपी संपादित करणे
अशासारखी माझी कामे होती. प्रथम पृष्ठ संपादन करणे आणि संपादकीय पृष्ठ करणे हा माझ्यासाठी नेहमीच एक आनंदाचा क्षण असायचा. मराठी आवृत्तीत काम करणारे माझे संपादकीय सहकारी मला त्यांच्यासाठी लिहायला सांगायचे. मला काही संपादकीय आणि अग्रलेख लिहिण्याची संधीही मिळाली. मीडिया कंपन्यांमध्ये काम करणे हे एक मोठे आव्हान आहे. माध्यमातील नोकर्‍या असंघटितसारख्या
आहेत. ह्या क्षेत्रात काम करण्यासाठी खूप धैर्य, संयम आणि कुशलतेने हाताळण्याची कौशल्ये आवश्यक आहेत. या कालावधीत, मी दुपारी तीन वाजेपासून प्रिंट तयार होईपर्यंत काम करत असे.
वृत्तपत्र आपल्या दरवाज्यापर्यंत आणण्यासाठी
कित्येक लोकांचे अथक परिश्रम असतात. प्रिंटर, डिझाइनर, प्रूफ-रीडर, सर्कुलेशन कर्मचारी, जाहिरात इत्यादी कर्मचारांचे अथक परिश्रम असतात. वरिष्ठांचा तणाव आणि वेळेचे बंधन ह्यामुळे सर्वावर प्रचंड मानसिक तणाव असतो. ह्याचा परिणाम प्रकृतीवर सतत होत असतो. बदलत्या तंत्रज्ञानामुळे बरीच कामे आता स्वयंचलित झाली आहेत.
बहुतेक सर्व माध्यम कंपन्यांमध्ये राजकारण्यांचे वर्चस्व असते. त्यांच्यासाठी काम करताना आपणही राजकीय बनतो. आपल्या वैयक्तिक मूल्यांमध्ये तडजोड केलेली, भिन्न मानसिकता असलेले भिन्न गट, तयार
होतात. माझ्यासाठी हा मुख्य अंतर्गत संघर्ष होता.
"तो एक समृद्ध करणारा अनुभव होता. माझा व्यक्तिमत्व विकास, माझे सॉफ्टस्किल्स येथेच मी डेव्हलप करू शकलो. मी माणूस आणि त्यांची व्यक्तिमत्त्वे वाचण्यास शिकलो."
नंतर मला ह्यूमन रिसोर्स मध्ये संधी मिळाली .माझ्या कारकीर्दीत, मला सर्वात मोठ्या मीडिया हाऊसमध्ये एचआर फंक्शन स्थापित करण्याची संधी देखील मिळाली. ह्या मीडिया हाऊसच्या लीडरशिप
टीम सोबत जवळून काम केले. दूरचित्रवाणी वाहिन्या, वेब मीडिया इत्यादींचा भाग होण्याची संधी मला मिळाली. माध्यम अभिसरण ही त्या काळातली एक भूमिका होती. वेगवेगळ्या मीडिया प्लॅटफॉर्मवर बातम्या प्रसारित करण्याचे चांगले काम करत आहे. या मीडिया हाऊसमध्ये काम करताना मला मॅकिन्से, गार्सिया डिझाइन, ई अँड वाय वगैरे व्यवसाय, संपादकीय आणि मानव संसाधन क्षेत्रातील विविध प्रकल्पांवर काम करण्याची संधी मिळाली. खरं तर, त्या अनुभवामुळे मानव संसाधनात माझी पुढील
कारकीर्द घडली.
“मीडियामध्ये काम करत असताना आपोआप आदर मिळतो, दुर्दैवाने, हा आदर बहुतेक लोकांच्या डोक्यात जातो."
आज सर्व माध्यमे पूर्णपणे वेगळ्या पातळीवर आहे. भारतीय माध्यमांनी आपली एक वेगळी प्रतिमा तयार केली आहे, चांगली
कि वाईट माहित नाही. समाजात माध्यमाचा समाजावर मोठा प्रभाव
आहे. सध्या
खूप कमी पत्रकार आहेत जे आपल्या मूल्यांनुसार जगतात. बहुतेकांचा स्वतःचा अजेंडा असतो. आजकाल ते पत्रकारांपेक्षा पीआर एजंट आणि राजकीय पक्षांचे प्रवक्ते आहेत. पॅकेज पत्रकारिता आता उच्च शिखरावर पोहोचली आहे. अजूनही समाजात आणि राजकीय क्षेत्रात बदल घडवून आणण्याचा प्रयत्न करणारे काही पत्रकार, आहेत. त्यांच्या प्रयत्नांना समर्थन
देऊन त्यांचे कौतुक केले पाहिजे.
तथापि, तंत्रज्ञानाने सामान्य नागरिकांच्या हाती शस्त्र दिले आहे. सशक्त सोशल मीडियामुळे प्रत्येक नागरिक पत्रकार होऊ शकतो आणि त्यांना भेडसावणाऱ्या अडचणी ते
स्वतः मांडू शकतात.
त्याचा योग्यप्रकारे वापर करण्यासाठी खूप सावधगिरी बाळगली पाहिजे, अन्यथा ते बॅकफायर होऊ शकते.
दुर्दैवाने,
मीडिया उद्योग, मुख्यतः प्रिंट मीडिया, कोरोनाव्हायरस मुळे
संकटात आहे. जाहिरातीचा मुख्य महसूल स्त्रोत वाईट स्थितीत आहे. व्हायरस पसरण्याच्या भीतीने लोक प्रिंट मिडिया खरेदी करण्यास कचरतात. छोटी मीडिया घरे बंद होण्याच्या मार्गावर आहेत. मोठया मीडिया हाऊसेस मधील कित्येक
पत्रकार आणि कर्मचारी आपला जॉब टिकवण्यासाठी संघर्ष करत आहेत आहेत.
दुर्दैवाने जे पत्रकार टाळेबंदी आणि कामगार
, कर्मचारी कपातीच्या बातम्या देतात, त्यांच्या कपातीच्या बातम्या मात्र मीडिया हाऊस
मधील कॉर्पोरेट केबिन मधील कार्पेटच्या खाली आपोआप दडलेल्या जातात.
Please read the print replica of his latest book written for leaders on amazon kindle; Vitality in Human Resource
विनोद बिडवाईक
(लेखक प्रसिद्ध मानव संसाधन , मनुष्य बळ तज्ञ असून त्यांची अनेक पुस्तके प्रकाशित झाली आहेत. अनेक भारतीय आणि बहुराष्ट्रीय संस्थेत त्यांनी काम केलेले आहे. वरील मते त्यांची वैयक्तिक आहेत.)
